Кейде екінші адаммен әңгімелесуде, телефонда немесе радиода сөйлесуде сөздің дұрыс айтылуы мен жазылуы маңызды. Осы мақсатта бірнеше тілдерде арнайы әліпбилер құрастырылған. Мысалы, ICAO/NATO халықаралық фонетикалық емле әліпбиі (Alfa, Bravo, Charlie…) немесе Ресей авиациялық радио алфавиті (Анна, Борис, Василий…). Бұл мақалада қазақ тіліне осындай әліпби үлгісі ұсынылып отыр. Мүмкіндігінше, әріптер кеңінен тараған жалқы есімдермен аталады.
Sometimes it is important to tell the other person the correct spelling of a word in a spoken conversation, on the phone or on the radio. For this purpose, special alphabets have been created for different languages. For example, the ICAO/NATO international phonetic alphabet (Alfa, Bravo, Charlie…) or the Russian aviation radio alphabet (Анна, Борис, Василий…). This article presents such an alphabet for the Kazakh language. Whenever possible, letters are referred to by common proper names.
Иногда бывает важно сообщить собеседнику правильное написание слова в устной беседе, по телефону или по радио. Для этого в языках составлены специальные алфавиты. Например, Международный фонетический алфавит ИКАО/НАТО (Alfa, Bravo, Charlie…) или русский авиационный радиоалфавит (Анна, Борис, Василий…). В этой статье предлагается подобный алфавит для казахзского языка. По возможности буквы именуются распространёнными именами собственными.
| № | Әріп | Аты | Сәйкес сөз |
|---|---|---|---|
| 1 | А | а | Азамат |
| 2 | Ә | ә | Әділ |
| 3 | Б | бе | Бақытжан |
| 4 | В | ве | Виктор |
| 5 | Г | ге | Гүлмира |
| 6 | Ғ | ға | Ғалия |
| 7 | Д | де | Динара |
| 8 | Е | йе | Ержан |
| 9 | Ё | йо | ёлка |
| 10 | Ж | же | Жандос |
| 11 | З | зе | Заманбек |
| 12 | И | ій | Ибраһим |
| 13 | Й | ай | йогурт |
| 14 | К | ке | Кәмшат |
| 15 | Қ | қа | Қанат |
| 16 | Л | ле | Лейла |
| 17 | М | ме | Марат |
| 18 | Н | не | Нұрлан |
| 19 | Ң | ең | Шыңғыс-тағы “ең” |
| 20 | О | о | Олжас |
| 21 | Ө | ө | Өркен |
| 22 | П | пе | Перизат |
| 23 | Р | ре | Рүстем |
| 24 | С | се | Сұлтан |
| 25 | Т | те | Талғат |
| 26 | У | ұw | Уәлихан |
| 27 | Ұ | ұ | Ұлан |
| 28 | Ү | ү | Үсен |
| 29 | Ф | эф | Фатима |
| 30 | Х | ха | Хасан |
| 31 | Һ | аһ | Гауһар-дағы “аһ” |
| 32 | Ц | це | цемент |
| 33 | Ч | че | чемпион |
| 34 | Ш | ша | Шерхан |
| 35 | Щ | ща | щётка |
| 36 | Ъ | жуандық | подъезд-дағы жуандық |
| 37 | Ы | ы | Ыбырай |
| 38 | І | і | Іңкәр |
| 39 | Ь | жіңішкелік | альбом-дағы жіңішкелік |
| 40 | Э | э | Эльмира |
| 41 | Ю | йу | аю-дағы “йу” |
| 42 | Я | йа | Аян-дағы “йа” |
| № | Латын | Кирил | Аты | Сәйкес сөз |
|---|---|---|---|---|
| 1 | A | А | а | Azamat |
| 2 | Ä | Ә | ә | Ädıl |
| 3 | B | Б | бы | Baqytjan |
| 4 | D | Д | ды | Dinara |
| 5 | E | Е | е | Erjan |
| 6 | F | Ф | фы | Fatima |
| 7 | G | Г | гі | Gülmira |
| 8 | Ğ | Ғ | ғы | Ğalia |
| 9 | H | Х, Һ | һы | Hasan |
| 10 | İ i | Й, И | ій | İbrahim |
| 11 | I ı | І | і | Iñkär |
| 12 | J | Ж | жы | Jandos |
| 13 | K | К | кі | Kämşat |
| 14 | L | Л | ыл | Leila |
| 15 | M | М | мы | Marat |
| 16 | N | Н | ны | Nūrlan |
| 17 | Ñ | Ң | ың | Şyñğys-tağy “yñ” |
| 18 | O | О | о | Oljas |
| 19 | Ö | Ө | ө | Örken |
| 20 | P | П | пы | Perizat |
| 21 | Q | Қ | қы | Qanat |
| 22 | R | Р | ыр | Rüstem |
| 23 | S | С | сы | Sultan |
| 24 | Ş | Ш | шы | Şerhan |
| 25 | T | Т | ты | Talğat |
| 26 | U | У | ұу | Uälihan |
| 27 | Ū | Ұ | ұ | Ūlan |
| 28 | Ü | Ү | ү | Üsen |
| 29 | V | В | вы | Viktor |
| 30 | Y | Ы | ы | Ybyrai |
| 31 | Z | З | зы | Zamanbek |
Álfa, Brávo, Chárlie, Délta, Écho,
Fóxtrot, Gólf, Hotél, Índia, Júliet,
Kílo, Líma, Mike, Novémber, Óscar,
Papá, Quebéc, Rómeo, Siérra, Tángo,
Úniform, Víctor, Whískey, X-ray, Yánkee,
Zúlu
А́нна,
Бори́с,
Васи́лий,
Григо́рий,
Дми́трий,
Еле́на,
ёлка,
Же́ня,
Зинаи́да,
Ива́н,
Ива́н кра́ткий,
Константи́н,
Леони́д,
Михаи́л,
Никола́й,
О́льга,
Па́вел,
Рома́н,
Семён,
Татья́на,
Улья́на,
Фёдор,
Харито́н,
ца́пля,
челове́к,
Шу́ра,
щу́ка,
твёрдый знак,
еры́,
мя́гкий знак,
э́хо,
Ю́рий,
Я́ков
Wikipedia:
https://en.wikipedia.org/wiki/Kazakh_alphabets
https://en.wikipedia.org/wiki/NATO_phonetic_alphabet
https://ru.wikipedia.org/wiki/Фонетический_алфавит
https://web.archive.org/web/20180902131451/http://pobukvam.org/alphabets
“Kazakhstan Presents New Latin Alphabet, Plans Gradual Transition Through 2031”. Astana Times. February 2021
https://astanatimes.com/2021/02/kazakhstan-presents-new-latin-alphabet-plans-gradual-transition-through-2031/
“Новый казахский алфавит на латинице: представлен проект указа Президента”. Опубликовано 22 апреля 2021 https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/novyiy-kazahskiy-alfavit-latinitse-predstavlen-proekt-ukaza-435370/
Мусаев Кенесбай Мусаевич Казахский язык: учебник / К.М. Мусаев ; Институт стран Азии и Африки МГУ имени М.В.Ломоносова. - Москва : Восточная литература РАН, 2008. - 367 с. - ISBN 978-5-02-036363-2
https://qazaqtili.github.io
L.A.Panchenko, A.U.Tashpulatova
You are welcome to share your suggestions by opening an issue at https://github.com/qazaqtili/qazaqtili.github.io/issues
2023-05-25-1800